Powołanie parku narodowego w Tatrach w 1955 roku było spełnieniem stuletnich starań o ochronę unikalnej przyrody tego zakątka Polski. Interesy właścicieli terenu, doraźnych użytkowników i bezwzględnych inwestorów często kłóciły się z ideą konserwacji przyrody i trwałego pożytku dla społeczeństwa. W drugiej połowie XIX w. upadał przemysł żelazny i papierniczy w Tatrach pozostawiając zdewastowane środowisko i odczucie katastrofy.

Okolice były ogołocone z lasów, na stokach ruszyła erozja wątłej gleby. Ale pozostał nie wykorzystany granit, nowe technologie podsuwały pomysły udostępnienia terenu np. przez budowę kolejki zębatej na Świnicę, drogi do Morskiego Oka przez Kasprowy Wierch i Szpiglasową Przełęcz. Zawsze jednak znajdowali się ludzie z wyobraźnią którzy wspierali budowę schronisk i ścieżek a zarazem potrafili skutecznie przeciwstawić się nadmiernemu udostępnianiu gór i propagowali ideę ich ochrony.

Ochroną parkową objęto wówczas cały obszar górski i otulinę na Podhalu. Dopiero w 1987 r. dokonano rozszerzenia TANAPu o obszar Tatr Zachodnich (do 743 km2) i wówczas parki narodowe objęły całe Tatry. W 1992 r. TANAP i TPN zostały uznane przez UNESCO za międzynarodowy rezerwat biosfery (MaB).

Celem ogólnym ochrony Tatrzańskiego Parku Narodowego jest zachowanie różnorodności biologicznej, zasobów środowiska nieożywionego (georóżnorodności), walorów krajobrazowych oraz odtworzenie zniekształconych siedlisk przyrodniczych. Dąży się do zharmonizowania istniejącej infrastruktury z otoczeniem.

Realizacja jest zróżnicowana w 3 strefach ochrony: ścisłej (obejmującej 58,5% ogólnego obszaru), czynnej (28,5%) i krajobrazowej (13%).

Rezerwaty ścisłe są wyłączone spod ingerencji człowieka. W niektórych dozwolone jest przejście dla turystów, ale wyłącznie znakowanym szlakiem. Ochronę czynna prowadzi się w rezerwatach częściowych; zmierza do przywrócenia przyrodzie jej stanu naturalnego przez stosowanie zabiegów pielęgnacyjno-hodowlanych, np. w lesie usuwanie drzew chorych, obcogatunkowych, albo powalonych przez wiatr i zagrożonych kornikiem. Ochrona krajobrazowa ma na celu zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu.
Obecnie presja turystyczno-sportowo-rekreacyjna ma największy wpływ na przyrodę TPN.
W XXI wieku przybywa do Tatrzańskiego Parku Narodowego ponad 2,5 miliona osób rocznie; w kolejce na Giewont, do Morskiego Oka i in. trzeba czekać godzinami. W związku z rosnącym natężeniem ruchu turystycznego w Tatrach dąży się do promocji i udostępnienia alternatywnych obszarów na Podhalu.

Flora tatrzańska jest bogata i bardzo zróżnicowana. W reglu dolnym rośnie bór jodłowo-bukowy ze świerkiem. W reglu górnym dominuje bór świerkowy z domieszką jaworu, modrzewia i skupieniami limby. Najwyższe piętra stanowią skaliste turnie, ze skąpą roślinnością (mchy, porosty). Roślinami chronionymi są: limba, szarotka alpejska, szafran spiski, goryczki, dziewięćsił bezłodygowy. Wśród gatunków zwierząt wysokogórskich należy wymienić: chronione od 1868 r. kozicę i świstaka, a ponadto niedźwiedzia brunatnego, rysia, gronostaja i wśród ptaków - orła przedniego, puchacza, pomurnika i płochacza skalnego.
Symbolem Tatrzańskiego Parku Narodowego jest kozica.

 

---

W 1868 roku z inicjatywy prof. E. Janoty i prof. M. Nowickiego została uchwalona ustawa „względem zakazu wytępiania zwierząt alpejskich właściwych Tatrom świstaka i dzikich kóz” (pierwsza na świecie parlamentarna ustawa o ochronie gatunkowej zwierząt).

---

Literatura:
1) Siarzewski W. (2005) Tatrzański Park Narodowy. Zakopane
2) Jak chronimy Tatry. Podręcznik dla nauczyciela (2011). Zakopane [online] [dostęp 10.10.2016]