Kalendarium TOPR

1909
29 października - powołanie TOPR Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Siedzibą organizacji stał się Dworzec Tatrzański, a jej symbolem niebieski krzyż na białym tle. Prezesem TOPR został Kazimierz Dłuski (szwagier Marii Skłodowskiej-Curie), naczelnikiem Mariusz Zaruski - właściwy twórca i organizator TOPR - jego zastępcą Klemens Bachleda. Początkowo Służba Ratunkowa liczyła tylko 11 ratowników.

1910
6 sierpnia - śmierć Klemensa Bachledy w czasie trudnej akcji na północnej ścianie Małego Jaworowego Szczytu.

1926
Józef Oppenheim zostaje kierownikiem TOPR. Sprawował tę funkcję ponad 20 lat - najdłużej w historii Pogotowia. W tym czasie wziął udział w ponad 70 wyprawach ratunkowych letnich i zimowych.

1940
Wznowienie działalności TOPR, po przerwie spowodowanej wybuchem wojny, pod nazwą Tatra- Bergwacht. Pod taką nazwą TOPR funkcjonował do końca wojny.

1945
Zofia Radwańska-Paryska - pierwsza kobieta wstępuje w szeregi ratowników TOPR.

1952
Włączenie TOPR-u w strukturę Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego pod nazwą Grupa Tatrzańska GOPR.

1958
Nowatorska - w historii polskiego ratownictwa - akcja z użyciem zestawu alpejskiego. Składały się na niego liny stalowe, winda z blokiem hamulcowym i szelki. Dzięki szelkom poszkodowany wisząc bezpiecznie na plecach ratownika mógł być opuszczony w dół lub wciągnięty na górę.

1963
Akcja ratunkowa z wykorzystaniem śmigłowca SM-1 - przełomowe wydarzenie w historii polskiego ratownictwa tatrzańskiego.

1966
Pojawienie się przenośnych radiotelefonów.

1974
Pierwszy czworonożny ratownik w polskich Tatrach. Owczarek niemiecki Cygan przeszedł specjalistyczne szkolenie i otrzymał licencję psa lawinowego.

1976
Decyzja o sezonowym stacjonowaniu śmigłowca w Zakopanem - latem od 1 lipca do 30 września, zimą od 27 grudnia do 30 kwietnia.

1984
Zmiana lokalizacji siedziby Grupy Tatrzańskiej GOPR. Przeniesienie ratowników z Dworca Tatrzańskiego przy Krupówkach do nowego budynku przy ul. 15 grudnia (dziś Piłsudskiego).

1991
Usamodzielnienie się Grupy Tatrzańskiej GOPR pod pierwotną nazwą: Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.

1992
Przekazanie TOPR-owi nowoczesnego śmigłowca PZL W-3 „Sokół" przez prezydenta Lecha Wałęsę.

1994
Wypadek śmigłowca „Sokół". W czasie akcji ratunkowej maszyna runęła z wysokości około 300 m. Zginęło dwóch pilotów: Bogusław Arendarczyk i Janusz Rybicki oraz dwóch ratowników - Janusz Kubica i Stanisław Mateja.

1999
Przyjęcie TOPR-u do Międzynarodowego Komitetu Ratownictwa Górskiego IKAR (Internationale Kommission fur Alpines Rettungswesn). Stowarzyszenie zrzesza ponad 30 organizacji z całego świata zajmujących się ratownictwem górskim.

2003
Najtragiczniejszy wypadek w polskich Tatrach. W lawinie zginęło 8 licealistów z Tychów.

2008
10 grudnia - podpisanie trójstronnej umowy o współpracy między polskim TOPR-em, słowacką HZS i włoską Soccorso Alpino delia Guardia di Finanza.

2010
Powołanie Fundacji Ratownictwa Tatrzańskiego TOPR. Celem fundacji jest współfinansowanie bazy technicznej TOPR i szkoleń ratowników.

---

Literatura
1. Grocholski M. (2009). Rok po roku, Tatry: TPN (4): 60-70.
2. Historia TOPR [dostęp 03.10.2016]
3. Radwańska-Paryska Z., Paryski W.,H. (1995). Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Poronin

---

Naczelnicy TOPR

1909 – 1926	Mariusz Zaruski
1926 – 1939	Józef Oppenheim (kierownik Straży Ratunkowej)
1949 – 1944	kierownik Tatra Bergwacht Zbigniew Korosadowicz
11.03 – 28.04.1945	kierownik Zbigniew Korosadowicz
28.04-26.05.1945	kierownik Józef Oppenheim
26.05 1945 – 20.01. 1946	kierownik Witold Henryk Paryski
20.01. 1946 – 13.09.1946	kierownik Ignacy Bujak
13.09.1946 – 01.07.1947	kierownik Zbigniew Korosadowicz
1.07.1950 – 1954	kierownik Tadeusz Pawłowski
1954 – 1960	kierownik Zygmunt Wójcik
1960 – 1964	kierownik Eugeniusz Strzeboński
1964 – 1966	kierownik Zygmunt Wójcik od 1965 naczelnik
1967 – 1969	naczelnik Michał Gajewski
1969 – 1972	naczelnik Ryszard Drągowski
1972 – 1974	naczelnik Michał Jagiełło
1974 – 1976	naczelnik Tadeusz Ewy
1976 – 1977	naczelnik Stanisław Janik
1977 – 1978	naczelnik Ryszard Szafirski
1978 – 1981	naczelnik Jerzy Klimiński
1981 – 1982	naczelnik Jan Komornicki
1982 – 1987	naczelnik Stanisław Łukaszczyk Zbójnik
1987	naczelnik Jan Komornicki
1987 – 1992	naczelnik Piotr Malinowski
1991 – 1993	naczelnik Piotr Malinowski
1993 – 1998	naczelnik Robert Janik
1998 – do chwili obecnej	naczelnik Jan Krzysztof Jan Krzysztof - naczelnik TOPR. Fot. W. Borowiec

Oprac.: Adam Marasek i Władysław Borowiec

Jak zostać ratownikiem

Wyciąg z Zarządzenia Naczelnika TOPR nr 5/2012 z dnia 25 maja 2012 roku, określające szczegółowe wymagania, oraz zasady przeprowadzania egzaminów i sposób powoływania komisji egzaminacyjnej w celu przyjęcia w poczet członków kandydatów TOPR.
§5

Określa się następujące zasady i zakres wymagań na egzaminie wstępnym:
1. Test sprawnościowo – kondycyjny jest zaliczony, jeżeli adept pokona trasę z Kuźnic, przez Myślenickie Turnie na wierzchołek Kasprowego Wierchu w czasie krótszym niż 1 godzina + wiek. W specjalnych sytuacjach (warunki pogodowe) może zostać wyznaczona inna trasa testu,
2. Znajomość topografii Tatr Polskich i terenów przygranicznych jest zaliczona jeżeli adept wykaże się bardzo dobrą znajomością topografii na poziomie turystycznym zarówno praktyczną (fizyczne przejście wszystkich udostępnionych, znakowanych szlaków turystycznych w wymaganym obszarze), jak i teoretyczną (nazewnictwo, rozpoznawanie obiektów w terenie i na zdjęciach). Egzamin może zostać przeprowadzony w formie testu pisemnego,
3. Umiejętność jazdy na nartach jest zaliczona, jeżeli adept wykaże się praktyczną, bardzo dobrą umiejętnością jazdy na nartach w każdych warunkach terenowych. Egzamin odbywa się w terenie górskim i na wyznaczonych trasach narciarskich (zorganizowanych terenach narciarskich),
4. Umiejętność asekuracji i autoratownictwa podczas wspinaczki skalnej jest zaliczona jeżeli adept wykaże się umiejętnością wspinaczki z prowadzeniem z dolną asekuracją w butach „twardych” o trudnościach III stopnia i w butkach „wspinaczkowych” o trudnościach V stopnia. Wymagana jest też praktyczna umiejętność partnerskiej pomocy podczas wspinaczki skalnej (procedura opuszczenia i podciągnięcia partnera z użyciem standardowego sprzętu wspinaczkowego),
5. Znajomość historii i Statutu TOPR jest zaliczona jeżeli adept odpowie poprawnie na co najmniej 25 spośród 30 pytań przygotowanych w formie testu pisemnego.

Przysięga ratownika TOPR-u

„Ja niżej podpisany w obecności Naczelnika Straży Ratunkowej oraz świadka dobrowolnie przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów jestem, na każde wezwanie Naczelnika lub jego Zastępcy - bez względu na porę roku, dnia i stan pogody - stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie odpowiednio na wyprawę zaopatrzony i udam się w góry według marszruty i wskazań Naczelnika lub jego Zastępcy w celu poszukiwań zaginionego i niesienia mu pomocy. Postanowienia statutu Pogotowia i regulaminu dla członków czynnych będę wykonywał ściśle jak również rozkazy Naczelnika, jego Zastępcy i Kierowników Oddziałów. Obowiązki swe pełnił będę sumiennie i gorliwie, pamiętając, że od mego postępowania zależnym być może życie ludzkie. W zupełnej świadomości przyjętych na się trudnych obowiązków i na znak dobrej swej woli powyższe przyrzecznie przez podanie ręki Naczelnikowi potwierdzam”.

TOPR dzisiaj w liczbach

Członkowie:

• 275 członków, w tym:
  • 160 posiada aktualne uprawnienia ratownika górskiego
  • 34 ratowników zawodowych
  • 22 ratowników – kandydatów

Sprzęt:

• 1 śmigłowiec ratowniczy „Sokół”
• 6 landroverów
• 2 busy osobowe
• 3 skody z napędem na dwie osie

Finansowanie:

• 60% z budżetu państwa
• 15% z wpływów z biletów wstępu do Tatrzańskiego Parku Narodowego
• sponsorzy
• Fundacja Ratownictwa Tatrzańskiego TOPR

---

Literatura
1. Jak działa TOPR [dostęp 04.10.2016]
2. Lista członków [dostęp 04.10.2016]
3. Jak działa TOPR (2015). Taternik (3): 8-9.

---

Liczba wypadków

W latach 1909 - 2008 po polskiej stronie Tatr zdarzyło się łącznie 759 wypadków śmiertelnych, w tym 441 turystycznych, 150 taternickich, 91 lawinowych, 40 samobójstw, 14 od porażenia piorunem, 8 w jaskiniach. Pozostałych 16 wypadków nie udało się zakwalifikować do żadnej z podanych wyżej kategorii. Pierwsze miejsce w tym tragicznym rankingu zajmują okolice Morskiego Oka - 198 wypadków śmiertelnych, na drugiej pozycji jest Orla Perć ze wszystkimi szlakami dojściowymi - 152 wypadki, na trzecim masyw Giewontu - 65 tragicznych zdarzeń.

---

Literatura
Guzik M., Marasek A., Marasek A. (2009). Mapa wypadków śmiertelnych, Tatry: TPN (4): wkładka.

---

Statystyka wypadków w Polskich Tatrach – I półrocze i cały 2014 rok, I półrocze 2015 r.

Obszarem działania TOPR są Tatry i Pasmo Spisko-Gubałowskie (PSG). Oprócz tego na prośbę GOPR (Grupy Podhalańskiej, Beskidzkiej, Krynickiej) śmigłowiec TOPR uczestniczy w akcjach ratunkowych na ich terenie, gdy stan poszkodowanych wymaga pilnego transportu do szpitala. Ponadto w okresie 2014-2015 ratownicy TOPR udzielili pomocy ponad 1500 kontuzjowanym narciarzom i snowboardzistom na stacjach narciarskich.

---

Literatura
Marasek A., Marasek A. (2015). Statystyka wypadków w Polskich Tatrach - 1 półrocze i cały 2014 rok, I półrocze 2015 rok, Taternik (3): 33.