Rynek Główny
19 października 1919 r. z okazji Święta Zjednoczenia Armii Polskiej na Rynku Krakowskim odbyła się msza polowa z udziałem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ołtarz zbudowano w bramie Sukiennic od strony ulicy Szewskiej. Bezpośrednim powodem zorganizowania uroczystości było zjednoczenie Wojska Polskiego z Błękitną Armią, która powróciła do kraju. Stopniowo dokonywano scalenia z Wojskiem Polskim kolejnych formacji.
Rynek Główny w Krakowie
Po uroczystej mszy świętej na Rynku odbyła się defilada jednostek wojskowych niejednolicie umundurowanych, różnorodnie uzbrojonych i wyszkolonych, a walczących dla jednej sprawy. W pierwszej kolejności maszerowali Hallerczycy, następnie Dowborczycy, za nimi oddziały garnizonu krakowskiego. Maszerowali także inwalidzi wojenni, powstańcy z Górnego Śląska, delegacje Spisza, Orawy i Śląska Cieszyńskiego. Przez Rynek przetoczyły się również oddziały karabinów maszynowych i baterie artylerii, a cały orszak zamykała młodzież szkół średnich. Pobyt Marszałka w Krakowie przebiegał pod hasłem zjednoczenia, nie tylko wojska, apelowano także o jedność społeczną i polityczną społeczeństwa.
Józef Piłsudski, podczas uroczystości Święta Zjednoczenia Armii w Krakowie, odbiera defiladę na Rynku Głównym, 19.10.1919 r.
Generał Józef Haller, Marszałek Józef Piłsudski, generał Józef Dowbór-Muśnicki przed defiladą na Rynku Głównym w Krakowie, 19 października 1919 r.
Wydarzeniem upamiętniającym postać Marszałka Piłsudskiego w Krakowie są „Lekcje śpiewania” organizowane od 2002 r. na Rynku Głównym przez kabaret „Loch Camelot” i Bibliotekę Polskiej Piosenki.
Lekcja Śpiewania z Kabaretem „Loch Camelot” i Biblioteką Polskiej Piosenki
Co roku 5 sierpnia, czyli w wigilię wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej i 11 listopada, w Święto Niepodległości, śpiewane są narodowe, patriotyczne, legionowe pieśni i piosenki. Wspomina się wówczas postać Marszałka, a szef kabaretu Kazimierz Madej, prezentuje się w stroju a’la Marszałek i poprzez odpowiednio dobraną literaturę i dokumenty przywołuje Jego pamięć. Lekcje te przyciągają tłumy krakowian i turystów, a od kilku lat w lekcjach uczestniczą także obcokrajowcy ze Szkoły Języka i Kultury Polskiej UJ.
Marszałek Piłsudski salutuje mieszkańcom Krakowa podczas I Zjazdu Legionistów, 5-7 sierpnia 1922 r.
Kiedy 6 sierpnia 1934 r. rozpoczęto prace przy sypaniu Kopca Marszałka Piłsudskiego na Sowińcu, tysiące delegacji ze wszystkich stron Rzeczypospolitej i z zagranicy przywoziły urny z ziemiami pobranymi z pól bitewnych, grobów bohaterów oraz z terenów działalności różnych instytucji państwowych i społecznych. Ziemie wsypywano do wznoszonego Kopca, a urny, których było ponad 3000 sztuk, stały się eksponatami na wystawie zorganizowanej przez Muzeum Narodowe (trwającej od marca 1936 r.) w budynku dawnego odwachu przy wieży ratuszowej. Były one wykonane z różnego rodzaju materiałów, posiadały też różną wartość artystyczną.
Odwach Ratuszowy zlokalizowany niegdyś na Rynku Krakowskim przy wieży ratuszowej. W tym miejscu w 1936 r. eksponowano urny, z których ziemie stały się podwaliną Kopca Marszałka Piłsudskiego
Po II wojnie światowej doszło do zburzenia krakowskiego odwachu i przewiezienia pozostałych urn do składnicy złomu. Zabezpieczone w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa zostały pokazane, w wyborze, po raz pierwszy w 1981 r. na wystawie: Kopiec Józefa Piłsudskiego - Kopiec Niepodległości, wczoraj - dziś - jutro, w Klubie Stowarzyszenia PAX przy ul. Garbarskiej 9.
Fragment wystawy 1.000 urn z Kopca J. Piłsudskiego w budynku odwachu przy wieży ratuszowej, 1936 r.
W całości urny zaprezentowano na wystawie czasowej zorganizowanej przez Muzeum Historyczne (marzec-kwiecień 1991 r.) w Pałacu Krzysztofory. Były tam eksponowane do 2006 r.
Aktualnie w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajdują się 43 urny, z których żadna nie jest kompletna, cztery pokrywy od urn oraz trzy dyplomy pobrania ziemi. Jest to jedyna taka kolekcja w zbiorach muzealnych w Polsce. Muzeum Historyczne posiada ponadto wiele materiałów i pamiątek związanych z Legionami i Józefem Piłsudskim, a nr 32 Krzysztoforów. Zeszytów Naukowych Muzeum Historycznego Miasta Krakowa z 2014 r. został w całości poświecony 100-leciu czynu legionowego.
- Cisek J., Józef Piłsudski w Krakowie. Kraków, 2003, s. 86-90.
- Józef Piłsudski 1967-1935. Kraków, 1935, s. 105.
- Nowak J. T., Urny na Kopiec Marszałka Józefa Piłsudskiego w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Kraków, 2008, s. 25-30.
- Rybicki A., Józef Piłsudski na fotografiach Muzeum Historii Fotografii w Krakowie. Kraków, 2005, s. 26-27, 37.
- Sieński H., Krakowskie ślady marszałka Józefa Piłsudskiego. "Biuletyn AGH" 2012 nr 59 s. 29-31.
- W stulecie czynu legionowego i wybuchu I wojny światowej. "Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa" 2014 nr 32.
- Wystawa "Urny na Kopiec Marszałka Piłsudskiego", marzec-kwiecień 1991 "Krzysztofory", Rynek Główny 35, [katalog wystawy], s. 3-4.