Krakowskie ślady marszałka Józefa Piłsudskiego

Pogrzeb

Pogrzeb Józefa Piłsudskiego w Krakowie – 18 maja 1935 roku był największą tego rodzaju uroczystością, jaka kiedykolwiek odbyła się w Polsce.

Program uroczystości pogrzebowych w Krakowie

O godzinie 8.30 pociąg żałobny z trumną Marszałka dotarł do Krakowa. Trumna leżała na wagonie-lawecie, obok niej stali dwaj szwoleżerowie oraz sześciu generałów z wyciągniętymi szablami. Na trumnie przykrytej purpurowym suknem z godłem państwowym położono poduszkę z szablą i maciejówką. Platforma żałobna mierzyła 18 m długości. Od dworca uformowany został kondukt żałobny. Na czele szedł oddział doboszy z werblami, następnie orkiestra wojskowa i poczty sztandarowe wszystkich pułków Wojska Polskiego. Dalej niesiono wieńce żałobne oraz około 130 odznaczeń Marszałka. Następnie szli przedstawiciele duchowieństwa, po nich prowadzono okrytego kirem konia. Dalej maszerowali weterani powstania styczniowego i 34 byłych żołnierzy Pierwszej Kompanii Kadrowej. Za nimi jechała laweta z trumną, ciągnięta przez 6 karych koni. Otaczało ją 12 adiutantów z obnażonymi szablami. Za trumną szła żona Józefa Piłsudskiego, prowadzona przez Edwarda Rydza-Śmigłego, córki i najbliższa rodzina. W następnej kolejności szli przedstawiciele obcych państw, potem prezydent Rzeczypospolitej, rząd, marszałkowie obu izb parlamentu, około 80 generałów oraz przedstawiciele senatów wyższych uczelni. Do pochodu dołączali mieszkańcy Krakowa. Liczebność konduktu wyniosła ok. 100 tys. żałobników. Orszak ciągnął się przez kilka kilometrów. Przejście z Dworca Głównego na Wawel trwało 4,5 godziny. W całym pogrzebie udział wzięło ok. 250 tys. osób.
Porządek utrzymywało ok. 5 tys. żołnierzy.

Kondukt pogrzebowy na ul. Basztowej

Kondukt pogrzebowy na Rynku Głównym

Kondukt żałobny szedł ulicami: Lubicz, Basztową, Dunajewskiego, Szczepańską do Rynku Głównego, wokół Sukiennic, dalej Wiślną, Straszewskiego, Podzamczem na Wawel. O godzinie 10.00, gdy kondukt przybył na Rynek, rozległ się Hejnał Mariacki. O 10.40 trumna dotarła przed Katedrę, wówczas zabił dzwon Zygmunta. Prezydent Ignacy Mościcki wygłosił przemówienie. Mszę żałobną odprawił abp Adam Sapieha, następnie generałowie złożyli trumnę w krypcie św. Leonarda. Ponownie rozległ się dzwon Zygmunta, a działa ustawione na wawelskim wzgórzu oddały 101 strzałów armatnich. Uroczystości pogrzebowe zakończyły się ok. godziny 14.00. Cała uroczystość transmitowana była przez Polskie Radio. Stanisław Mackiewicz tak napisał o atmosferze panującej podczas pogrzebu Marszałka: "Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili, miał całe warstwy ludności, całe dzielnice Polski przeciwko sobie, potężną nieufność do siebie. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu".

Kondukt pogrzebowy na Rynku Głównym

W całym kraju zapanowała trzyminutowa cisza. Ogłoszona została żałoba narodowa.

Złożenie zwłok w krypcie św. Leonarda od początku uchodziło za tymczasowe. W nocy z 23 na 24 czerwca 1937 roku trumnę Marszałka przeniesiono do krypty, zaprojektowanej przez Adolfa Szyszko-Bohusza, pod romańską Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu.