Nagrody i zaszczyty

Maria Skłodowska-Curie otrzymała ponad 100 honorowych tytułów, w tym ponad 20 doktoratów honoris causa. Odznaczona została także Legią Honorową - najwyższym odznaczeniem nadawanym przez rząd francuski.

W 1903 roku Royal Society (Towarzystwo Królewskie) w Londynie przyznało Marii i jej mężowi jedno z najwyższych odznaczeń w świecie naukowym: medal Davy’ego. Amerykański Instytut Franklina odznaczył Marię medalem Elliotta Cressona (1909), a Royal Society of Arts medalem Alberta (1910). Natomiast American Philosophical Society w Filadelfii przyznał jej medal Johna Scotta oraz medal Benjamina Franklina (1921). W roku 1931 otrzymała złoty medal American College of Radiology.

W 1904 roku Maria Skłodowska została członkiem Royal Institution of Great Britian oraz Towarzystwa Chemicznego w Londynie. Cztery lata później została członkiem korespondentem Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu. W 1910 roku wybrano ją na członka Amerykańskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz członka korespondenta Szwedzkiej Akademii Nauk.

W roku 1921 Maria Curie otrzymała honorowe obywatelstwo Nowego Jorku, a trzy lata później rodzinnego miasta, Warszawy.

W 1922 roku członkowie paryskiej Akademii Medycznej przyjęli do swego grona wybitną uczoną w uznaniu zasług w odkryciu radu i stworzeniu nowej gałęzi wiedzy medycznej – curieterapii. W tym samym roku została członkiem Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej, a w 1928 roku została wybrana jej wiceprezydentem.

Maria Skłodowska, jako pierwsza kobieta – nie lekarz w 1929 roku uzyskała pierwszy honorowy tytuł członka Międzynarodowego Zrzeszenia Lekarek – Medical Women’s International Association (MWIA), organizacji założonej w 1918 r. w Nowym Jorku. W tym samym roku została członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Medycznego i Dentystycznego w Cleveland (Ohio).

Pierwszy honorowy tytuł członka Międzynarodowego Zrzeszenia Lekarek Medical Women's International Association (MWIA)

Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Medycznego i Dentystycznego w Cleveland (PMDAA)

Wśród wielu tytułów honorowych kilkanaście ma ścisły związek z medycyną, m. in.: członek współpracujący Cesarskiego Instytutu Medycyny Eksperymentalnej w St. Petersburgu (1912), członek honorowy Towarzystwa Fizyko-Medycznego w Moskwie (1914), członek honorowy Nordisk Forening for Medicinsk Radiologi (1921), członek honorowy Rumuńskiego Towarzystwa Hydrologii Medycznej (1921), członek honorowy Towarzystwa Medycznego Kształcenia Podyplomowego Ameryki Północnej (1927), członek honorowy American College of Radiology (1931), członek honorowy Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego (1932), członek honorowy British Institute of Radiology and Roentgen Society (1933).

Doktoraty honoris causa

• 1907 - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Edynburgu
• 1909 - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Genewie
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
• 1911 - doktorat honoris causa Uniwersytetu Salford w Manchester
• 1912 - doktorat honoris causa Politechniki Lwowskiej
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu Lwowskiego
• 1913 - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Birmingham
• 1919 - profesor honorowy Uniwersytetu Warszawskiego
• 1921 - doktorat honoris causa Women’s Medical College w Pensylwanii
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu Yale
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Chicago
•         - doktorat honoris causa Northwestern University
•         - doktorat honoris causa Smith College
•         - doktorat honoris causa Wellsley College
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu Columbia
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Pittsburgu
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu Pensylwanii
• 1922 - doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego
• 1924 - doktorat honoris causa medycyny Uniwersytetu Jagiellońskiego
•         - doktorat honoris causa filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego
• 1926 - doktorat honoris causa Politechniki Warszawskiej
• 1929 - doktorat honoris causa Uniwersytetu w Glasgow
•         - doktorat honoris causa Uniwersytetu św. Wawrzyńca

Nagrody Nobla

Maria i Piotr Curie

Nagroda Nobla z fizyki – do Nagrody Nobla nominowano początkowo tylko Antoine Henriego Becquerela (jako odkrywcę promieniotwórczości) oraz Piotra Curie. Kandydatura Marii wywołała zdecydowany sprzeciw w męskim gronie członków Komitetu. Piotr, dowiedziawszy się o całej intrydze, pisał do fizyka Henriego Poincarégo: Byłby to dla mnie wielki zaszczyt, ale bardzo chciałbym dzielić go z małżonką. Pragnąłbym, żebyśmy byli uhonorowani razem tak, jak razem pracowaliśmy. Pani Curie badała promieniotwórcze własności soli uranu i toru oraz minerałów radioaktywnych. To ona podjęła trud chemicznego badania nowych pierwiastków i przeprowadziła wszystkie niezbędne frakcjonowania, by wyizolować rad, a także ustaliła masę atomową tego metalu. Brała również udział w badaniach nad promieniowaniem i odkryciem radioaktywności indukowanej.

Ostatecznie Maria otrzymała nominację do Nagrody Nobla z fizyki.

12 października 1903 roku Szwedzka Królewska Akademia Nauk przyznała Nagrodę Nobla z fizyki na równi panu H. A. Becquerelowi, profesorowi Politechniki w Paryżu, za odkrycie promieniotwórczości naturalnej oraz panu P. Curie, profesorowi w Szkole Fizyki i Chemii Przemysłowej, i pani Marii Curie z Paryża za ich wspólne badania nad zjawiskami promieniowania odkrytymi przez pana H. A. Becquerela.

Zapoczątkowane przez nich prace zainspirowały badaczy i doprowadziły do rozwoju nauk „nuklearnych”.

Państwo Curie nie przyjechali do Sztokholmu i nie pojawili się na samej uroczystości wręczenia Nagrody Nobla. Istnieje kilka wersji, co do powodów tej nieobecności. Oficjalnie, jak wynika z ich listu, było to spowodowane złym samopoczuciem obydwojga małżonków i nawałem pracy na uczelni. Na pewno była to prawda, gdyż Piotr cierpiał z powodu choroby popromiennej, Maria natomiast dochodziła do siebie po stracie córki, która urodziła się przedwcześnie i zmarła w sierpniu. Jednak Karin Blanc, dawna francuska attaché kulturalna w Szwecji twierdziła, że nie był to jedyny powód. Mianowicie, Piotr nie chciał wyjeżdżać z Paryża w momencie, gdy ważyły się losy jego posady na Sorbonie, choć zapewne zdawał sobie sprawę, że Nagroda Nobla przysłuży się korzystnie jego zawodowym planom. Kolejnym powodem, dla którego małżonkowie nie pojawili się w Sztokholmie, była ich niechęć do H. Becquerela, z którym mieli dzielić Nagrodę.

Maria i Piotr Curie przyjechali do Sztokholmu dopiero dwa lata później, w czerwcu 1905 roku. Wtedy dopiero uczestniczyli w skromnej ceremonii, podczas której Piotr wygłosił swój noblowski wykład pt. „Substancje radioaktywne, głównie rad”, niejednokrotnie podkreślając zasługi swej żony w odkryciu. Ostatnie zdania, często później cytowane, były trafną przepowiednią: Można sobie wyobrazić, że w zbrodniczych rękach rad mógłby się stać niebezpieczny. W tym miejscu pojawia się pytanie, czy ludzkość odnosi korzyść z przenikania tajemnic przyrody, czy dojrzała do tego, by z nich korzystać, czy też może wiedza ta będzie dla niej szkodliwa. Przykład odkryć Alfreda Nobla jest znamienny: silne materiały wybuchowe pozwoliły ludziom dokonać wielkich dzieł, ale są one również przerażającym narzędziem destrukcji, gdy wpadną w ręce przestępców wywołujących wojny. Co do mnie, to podobnie jak Alfred Nobel wierzę, iż ludzkość odniesie więcej korzyści niż strat z nowych odkryć.

Otrzymując Nagrodę Nobla, małżonkowie zdobyli szerokie uznanie w świecie nauki. Efektem tego było przyznanie Piotrowi stanowiska profesora Sorbony i zgoda na prowadzenie laboratorium, w którym Maria była kierownikiem badań.

Nagroda Nobla z fizyki dla Piotra i Marii Curie	Nagroda Nobla z chemii dla Marii Skłodowskiej-Curie

Maria Skłodowska-Curie

Nagroda Nobla z chemii – po śmierci męża, ponownie przyznano Marii Nagrodę Nobla (1911), tym razem w dziedzinie chemii, za wydzielenie radu w stanie czystym i metalicznym. Była to swoista rekompensata za badania, które prowadziła nad oboma pierwiastkami. Choć były mniej spektakularne niż samo ich odkrycie, to jednak stworzyły nową problematykę w dziedzinie chemii: promieniotwórczość.

Maria Skłodowska-Curie jest jedyną kobietą uhonorowaną dwoma Nagrodami Nobla, a także jedynym uczonym w historii odznaczonym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych.

Irena i Fryderyk Joliot

Nagroda Nobla z chemii – po 32 latach od Nagrody Nobla przyznanej dla Marii Skłodowskiej-Curie, Nagrodę Nobla (1935) otrzymała jej córka Irena wraz z mężem Fryderykiem. Małżeństwu Joliot nagrodę w dziedzinie chemii przyznano za odkrycie sztucznej promieniotwórczości – syntezy nowych nuklidów promieniotwórczych. Wykonane zdjęcie komory mgłowej uwieczniło zjawisko tworzenia się par: elektron-pozyton z fotonów. Po raz pierwszy stało się możliwe uczynnienie pewnych jąder atomowych radioaktywnymi przy użyciu zewnętrznego źródła. Małżeństwo Joliot odkryło zatem sztuczną promieniotwórczość, wykorzystywaną m.in. w medycynie do leczenia np. nadczynności tarczycy. Było to jedno z najważniejszych odkryć XX stulecia - wielki triumf tandemu Joliot-Curie. Radość okrycia przyćmił jednak pogarszający się stan matki Ireny – Marii, która przed śmiercią przepowiedziała im Nagrodę Nobla. Nie pomyliła się.

Król Szwecji Gustaw V gratuluje Irenie Curie Nagrody Nobla, 1935 r.	Irena i Fryderyk Joliot w czasie ceremonii wręczania Nagrody Nobla, 1935 r.

Henry Richardson Labouisse

Pokojowa Nagroda Nobla – 26 października 1965 roku organizacja UNICEF (w 19 lat po założeniu), uhonorowana została Pokojową Nagrodą Nobla. Tę prestiżową nagrodę odebrał ówczesny Dyrektor Wykonawczy UNICEF, dyplomata i prawnik amerykański - Henry Richardson Labouisse, prywatnie mąż Ewy Curie i zięć Marii Skłodowskiej-Curie. Podczas odbierania Nagrody Nobla Henry R. Labouisse powiedział: Dla każdego z nas pracujących w UNICEF ta nagroda będzie wspaniałą zachętą do zwiększania wysiłków w imię pokoju. (...) UNICEF daje dzieciom szansę wyrosnąć na dobrych i szczęśliwych obywateli oraz przyczynić się do usunięcia zalążków niektórych napięć i konfliktów na świecie w przyszłości.

			Dyrektor Wykonawczy UNICEF Henry Labouisse podczas przemówienia do Nagrody Pokojowej

Ewa Curie

Młodsza córka Marii i Piotra, mawiała, że tylko jej z całej rodziny nie udało się otrzymać Nagrody Nobla w żadnej dziedzinie. Choć Ewa nie została kolejną noblistką w rodzinie, jej zbiór reportaży z frontów II wojny światowej został nominowany do prestiżowej Nagrody Pulitzera w 1944 roku.